پاورپوینت بررسی تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری اقلیمی ایران
بخشی از مطلب
با توجه به شکل‌گیری و ترکیب معماری بومی مناطق مختلف ایران در‌می‌یابیم که
ویژگی‌های متفاوت هر یک از این اقلیم‌ها، تاثیر فراوانی در شکل‌گیری شهرها
و ترکیب معماری این مناطق داشته‌اند. بنابراین تعیین دقیق حوزه‌های اقلیمی
در سطح کشور ودستیابی به مشخصات اقلیمی مناطق مختلف، در ارائه‌ی طرح‌های
مناسب و هماهنگ با اقلیم هر منطقه اهمیت فراوانی دارد.
به منظور بررسی و مطالعه‌ی چگونگی معماری بومی مناطق مختلف ایران می‌توان
به منابع متعدد موجود در این زمینه مراجعه کرد. ولی در این قسمت به منظور
تاکید بر اهمیت و نشان دادن رابطه‌ی بین اقلیم و معماری هر منطقه همچنین
تفاوتی که تغییر شرایط اقلیمی در معماری بومی مناطق مختلف ایجاد کرده و
سرانجام تعیین تیپولوژی معماری ایران برای ساختمانهای معمولی (مسکونی) و
حداکثر استفاده از ویژگی های اقلیمی برای به حداقل رساندن میزان استفاده
ازسیستم‌های مکانیکی در کنترل فضاهای داخلی ساختمان، به شرح چند نمونه و
ذکر ویژگی‌های معماری بومی در چهار منطقه اقلیمی یاد شده می‌پردازیم. این
نمونه‌ها که به طور طبیعی و تا حد زیادی مشکلات حاد آب وهوایی را برطرف
کرده‌اند راه حل‌هایی هستند که ساکنین نواحی مختلف کشور در طول قرون متمادی
به دست آورده اند. البته باید به این نکته توجه داشت که چون مرزهای اقلیمی
رابطه‌ای با مرزهای سیاسی ندارند وویژگی آب وهوای یکسان مسائل مشابهی را
مطرح می‌کند راه‌حل‌هایی که ساکنین مناطق اقلیمی مشابه در سطح جهان به آنها
دست یافته اند حداقل از نظر معنی یکسان است.
ویژگی‌های معماری بومی مناطق معتدل و مرطوب
معماری بومی این مناطق که بیشتر کرانه‌های دریای خزر و دامنه‌های شمالی
کوه‌های البرز را شامل می شود به طور کلی دارای ویژگی‌های زیر است:
1)در نواحی بسیار مرطوب کرانه‌های نزدیک به دریا برای حفاظت ساختمان از
رطوبت بیش از حد زمین، خانه ها بر روی پایه های چوبی ساخته شده اند، ولی در
دامنه های کوه ها که رطوبت کمتر است، معمولاً خانه ها بر روی پایه هایی از
سنگ و گل و در پاره ای از موارد بر روی گربه روها بنا شده اند.
2)برای حفاظت اتاق ها از باران، ایوانک های عریض و سرپوشیده ای در اطراف
اتاق‌ها ساخته‌اند. این فضاها، در بسیار از ماه‌های سال برای کار و استراحت
ودر پاره‌ای موارد برای نگهداری محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار
می‌گیرد.
3)بیشتر ساختمان‌ها با مصالحی با حداقل ظرفیت حرارتی بنا شده‌اند و در
صورت استفاده از مصالح ساختمانی سنگین، ضخامت آنها در حداقل میزان ممکن
حفظ شده است .(در این مناطق بهتر است از مصالح ساختمانی سبک استفاده شود.
چون همانگونکه در فصل سوم به تفصیل توضیح داده شد زمانی که نوسان دمای
روزانه‌ی هوا کم است ذخیره حرارت هیچ اهمیتی ندارد. و علاوه بر این مصالح
ساختمانی سنگین تا حدود زیادی تاثیر تهویه و کوران را که یکی از ضروریات در
این منطقه است کاهش می دهند)
4) در تمام ساختمانهای این مناطق، بدون استثنا از کوران وتهویه‌ی طبیعی
استفاده می‌شود. به طور کلی پلان‌ها گسترده و باز و فرم کالبدی آنها بیشتر
شکل‌های هندسی، طویل و باریک است . به منظور حداکثر رساندن از وزش باد، در
ایجاد تهویه طبیعی درداخل اتاق‌ها، جهت قرارگیری ساختمان‌ها با توجه به جهت
وزش نسیم های دریا تعیین شده است . در نقاطی که بادهای شدید و طولانی می
وزد، قسمت های رو به باد ساختمان ها کاملا بسته است.
5) به منظور استفاده‌ی هرچه بیشتر از جریان هوا، همچنین به دلیل فراوانی آب
و امکان دسترسی به آن در هر نقطه،ساختمان‌ها به صورت غیر متمرکز و
پراکنده در مجموعه سازماندهی شده است .
6) به دلیل بارندگی زیاد در این مناطق بام ها شیب دار استت و شیب بیشتر آنها تند است . (شکل های 4-4 تا 4-6)
ویژگی‌های معماری بومی مناطق گرم و خشک
ساکنین مناطق گرم وخشک برای غلبه بر مشکلات آب و هوایی این نواحی،تدابیر زیر را اندیشیده‌اند:
1)به طور کلی درا ین مناطق ساختمان ها با مصالحی از جمله خشت و گل که
ظرفیت حرارتی زیادی دارند بنا شده اند. در مناطقی که شرایط آب وهوایی
بسیار حاد است با ساختن خانه ها در دل تپه ها یا زیرزمین، زمان تاخیر را بی
نهایت رسانده‌اند و بدین وسیله از شرایط حرارتی متعادل عمق زمین استفاده
کرده اند.
2)پلان ساختمان‌ها تا حد امکان متراکم و فشرده است و تا حد ممکن تلاش شده
سطح خارجی ساختمان نسبت به حجم آن کم باشد. این تراکم و فشردگی پلان
خانه‌ها، میزان تبادل حرارت از طریق جداره‌های خارجی ساختمان را چه در
تابستان و چه در زمستان به حداقل می‌رساند و در نتیجه تا حد زیادی از نفوذ
حرارت به داخل ساختمان در تابستان و اتلاف آن در زمستان جلوگیری می کند.
و.....
