پاورپوینت بررسی اهداف احداث مجتمع‌های خدماتی بین راهی
بخشی از مطلب
ایجاد راه و ساختمان‌های بین راهی در سرزمین ایران پیشینه‌ای کهن دارد.
ایرانیان در مسیر و فواصل معین، مکان‌ها و اطراق گاه‌هایی ایجاد کرده بودند
که محل توقف و آسایش مسافران و کاروان‌های تجاری و بازرگانی بوده است.
منابع تاریخی حکایت از آن دارند که بنیان‌گذار احداث بناهای مذکور
هخامنشیان بوده‌اند. در دوره اشکانیان، همانند عهد هخامنشی توسعه راه‌ها و
ایجاد ایستگاه‌های بین راهی به‌ویژه در مسیر تاریخی جاده ابریشم اهمیت
فوق‌العاده‌ای یافت. در دوره اسلامی نیز عوامل متعددی در شکل یابی، توسعه و
گسترش کاروانسراها دخالت داشته که اهم آن‌ها عوامل مذهبی، نظامی و اقتصادی
است. قرن پنجم (ه-ق) عصر شکوفایی هنرهای اسلامی به‌ویژه هنر معماری است.
بنیان گسترش شبکه راه‌های تجاری و احداث کاروانسراهای متعدد در مسیر
جاده‌ها و داخل شهرها در این دوره بوده است. در دوره تیموری توسعه تجارت،
معماری و ایجاد کاروانسراها شتاب بیشتری یافت ولی عصر طلایی ایجاد
کاروانسراهای ایران متعلق به دوره صفوی است که بقایای 999 کاروانسرایی که
در آن دوره ساخته شده هنوز در کنار جاده‌ها ایران پابرجاست.
اهداف موردنظر در احداث مجتمع‌های خدماتی بین راهی:
فراهم کردن آسایش بیشتر رانندگان و مسافران با ارائه خدمات متمرکز و مناسب
جلوگیری از پراکندگی واحدهای خدماتی در طول جاده‌ها و تمرکز آن‌ها در یک مکان
دسترسی سریع رانندگان و مسافران به خدمات مورد نیاز
کاهش میزان تصادفات جاده‌ای و افزایش ضریب ایمنی جاده‌ها
کاهش اتلاف وقت رانندگان و مسافران
کاهش مزاحمت‌های ترافیکی و روان ساختن ترافیک جاده‌ها
فراهم سازی امکانات مناسب برای اقامه نماز و گسترش فرهنگ آن
ارائه اطلاعات جاده‌ای، توریستی و زیارتی به‌صورت شبکه سراسری
جلوگیری از آلودگی زیست محیطی
تقویت جاذبه‌های توریستی و تفریحی در کشور
ایجاد بستری مناسب جهت اشتغال زایی
امکان اعمال مدیریت متمرکز و نظارت دقیق بر عملکرد مجموعه‌های خدماتی –رفاهی
مزایای احداث مجتمع‌های خدماتی-رفاهی در راه‌های کشور:
با احداث هر مجموعه تعدادی شغل در رسته‌های مختلف ایجاد می‌شود و برای گردش
کار مناسب افراد آموزش دیده تصدی مشاغل مختلف در این مجتمع‌ها از قبیل
تعمیر کار، کارگران رستوران، مخابرات، پمپ بنزین و... را به عهده می¬گیرند.
ازلحاظ بین‌المللی ایران یکی از مسیرهای معتبر و مهم ترانزیت کالا بشمار
می‌رود. همچنین بخش مهمی از راه‌های اصلی کشور در مسیر کریدورهای
بین‌المللی شمال-جنوب وشرق-غرب قرار دارد. ایران کریدورهای آسیا را به
اروپا و اروپا را به قفقاز و آسیای مرکزی متصل می‌کند. قرار گرفتن ایران در
مسیر این کریدورها، گسترش احداث مجتمع‌های خدماتی- رفاهی را به‌منزله یک
اقدام زیر بنایی در حمل‌ونقل ضرورت حیاتی می‌بخشد. امروزه با احداث
مجتمع‌های خدماتی –رفاهی، رانندگان ترانزیت علاوه بر استفاده از غذای
مناسب، تعمیرگاه، سرویس‌های بهداشتی و پارکینگ، امکان استفاده از استراحت
گاه مجهز نیز برای توقف‌های طولانی برای آنان فراهم می‌شود. این موضوع ضمن
تأمین امنیت و رفاه رانندگان موجب ایجاد رغبت برای ترانزیت کالا از
جاده‌های کشور شده است. وجود این مجتمع‌ها با ارائه خدمات متعدد و ارزشمند و
ساختار زیبا و مدرن علاوه بر اینکه چشم نواز مسافران در طول راه‌های کشور
می‌باشد، خود شأن ملی کشور را نزد گردشگران خارجی حفظ می‌کنند
خدمات حمل‌ونقل:
مسافرت با اتوبوس: شرکت‌های اتوبوس‌رانی خدمات متنوعی از خدمات گردشگری تا
حمل‌ونقل مسافر به‌صورت شهری و بین شهری و برون مرزی ارائه می‌کنند. این
خدمات به چهار دسته تقسیم می‌گردند:
1- مسیرهای سریع‌السیر بین‌المللی و داخلی 2 – اتوبوس‌های دربستی 3 –
اتوبوس‌های گردشگری 4- خدمات انتقال مسافر از فرودگاه به هتل و بلعکس.
اتوبوس‌های مسیرهای طولانی گزینه‌ای ارزان قیمت پیش روی قطار و هواپیما
می‌باشند. تعداد فزاینده‌ای از گردشگران از بخش‌های متفاوت بازار و معمولاً
تیپ جوان که به دنبال ارزانی هستند برای مسافرت اتوبوس را انتخاب می‌کنند.
اگرچه بسیار از افراد سالخورده و مسن‌تر نیز به دلایلی ازجمله دسترسی
راحت‌تر به ترمینال‌ها و حمل بار اضافی، تهیه ساده بلیت و پذیرش ساده بار
مسافر خصوصاً در مسافرت‌های برون مرزی از اتوبوس استفاده می‌کنند.
فعالیت‌های اتوبوس‌رانی نیز فصلی می‌باشند. مگر اینکه بتوانند قراردادهایی
را برای ارائه خدمات به سازمان‌ها منعقد نمایند تا اتوبوس برای جابجایی
دانش آموزان یا کارکنان ادارات مورداستفاده قرار گیرد. شرکت‌هایی که
اتوبوس‌هایی برای استفاده گردشگران برنامه‌ریزی کرده‌اند ممکن است اتوبوس
اجاره‌ای در اختیار گردشگران داخل شهری و بیرون شهری بگذارند؛ اما هزینه به
نسبت پایین، بهبود کیفیت راه‌ها، مدرن شدن اتوبوس‌ها و جذابیت‌های مسیر از
عناصری هستند که تقاضا برای استفاده از اتوبوس، در سفرهای طولانی و
بین‌المللی را تقویت نموده است.صنعت جهانگردی برای توسعه و پیشرفت نیاز با
بسترسازی و زیرساخت دارد. یکی از زیرساخت‌های این صنعت حمل‌ونقل می‌باشد در
مطالب فوق توضیحاتی در ارتباط با صنعت حمل‌ونقل داده شد و گفتیم که
حمل‌ونقل از چهار بخش تشکیل گردیده که به تفکیک توضیحاتی پیرامون هر بخش
داده شد. در پایان به بررسی هر یک از این بخش‌ها در کشورمان می‌پردازیم. در
بخش حمل‌ونقل هوایی همان‌گونه که گفته شد گردشگران بسیار از مسافرت‌های
خود را از طریق این بخش انجام می‌دهند اما وضعیت حمل‌ونقل هوایی در ایران
به چه شکلی می‌باشد. متأسفانه آنچه همه مسافران و استفاده‌کنندگان این بخش
به‌عنوان اعتراض بیان می‌کنند وجود تأخیرهای زیاد در پروازها می‌باشد.
موضوع دیگر کم بودن تعداد پروازها و حجم فراوان مسافر به شکلی که اکثر
پروازهای داخلی (به‌عنوان مثال تهران یزد) دو تا سه روز قبل از پرواز لیست
پرواز بسته می‌باشد. پایین بودن کیفیت هواپیماها و عمر زیاد آن‌ها نیز یکی
از مشکلاتی است که این بخش با آن سرو کار دارد. در تعداد کمی از
فرودگاه‌های ایران پروازهای بین‌المللی انجام می‌شود. بسیار از پروازها از
مراکز استان‌ها به پایتخت و بلعکس می‌باشد؛ اما چندی پیش در یکی از نشریات
تخصصی میراث فرهنگی خبر از وجود بازار سیاه در تهیه بلیت هواپیما داده بود
که این نیز به‌نوبه خود یکی از مشکلات حمل‌ونقل هوایی می‌باشد. از مشکلات
دیگری که پیرامون حمل‌ونقل هوایی می‌توان به آن اشاره کرد کم بودن بلیت
هواپیما در ایام عید نوروز؛ زیرا در این ایام بسیار از دفاتر مسافرتی
هواپیماها را چارتر نموده و بلیت را فقط در قالب تورهای گردشگری می‌فروشند.
در قسمت حمل‌ونقل ریلی خوشبختانه شرایط بهتری حاکم است اما آنچه به‌عنوان
نقطه ضعف می‌توان بدان اشاره کرد بالا بودن عمر قطارها و پایین بودن کیفیت
آن‌ها در بعضی از مسیرها. داشتن تأخیر مخصوصاً برای مسافرانی که در
ایستگاه‌های بین راهی سوار می‌شوند. عدم وجود حمل‌ونقل ریلی بین بعضی از
استان‌های کشور (یزد شیراز). عدم ارائه خدمات رفاهی به مسافران. وجود
ترافیک سنگین و ازدحام جمعیت در مواقعی که مسافران خانه خدا به فرودگاه‌های
کشور وارد می‌شوند. گاهی این ترافیک باعث می‌شوند استقبال کنندگان و بدرقه
کنندگان ساعت‌ها منتظر بمانند. حمل‌ونقل جاده‌ای. در بخش حمل‌ونقل هنوز
تکیه اصلی روی امکانات حمل‌ونقل جاده‌ای است که به‌صورت سنتی اداره می‌شود و
در دو دهه اخیر تغییر چندانی در روش‌های مدیریتی آن رخ نداده است. در حال
حاضر مهم‌ترین معضل حمل‌ونقل جاده‌ای، فرسودگی ناوگان‌ها از یک‌سو و رشد
روز افزون تصادفات رانندگی است و چون حمل‌ونقل جاده‌ای بیش از ۹۰ درصد
مسئولیت جابه‌جایی بار و مسافر مربوط است و استفاده بیش از اندازه از
ماشین‌های شخصی برای سفرهای بین شهری، هر روز عرصه جاده‌ها را تنگ‌تر
می‌کند بنابراین، در صوتی که اقدامات سریعی برای بهبود این وضعیت انجام
نگیرد، باید در انتظار بدتر شدن وضعیت این بخش باشیم.
-موضوعات اصلی در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای به سه محور اصلی برمی‌گردد:
1) جاده
۲) وسیله نقلیه
3) راننده.
درواقع عمده‌ترین مشکل در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای جا نیفتادن فرهنگ مناسبی
برای استفاده بهینه از قابلیت‌های متقابل این سه ضلع مثلت حمل‌ونقل جاده‌ای
است. در زیر به‌اختصار به سهم و نقش هرکدام از این عوامل و تحولات مربوط
به آن‌ها در دو دهه اخیر اشاره می‌کنیم.
جاده:
باوجودی که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های بیشتری روی جاده سازی انجام
گرفته، اما در محورهای اصلی این برنامه فقط به بهبود محورهای موجود کمک
کرده است. نگاهی به رشد ساخت و بهره برداری از جاده‌های کشور نشان می‌دهد
که هنوز بسیاری از فواصل پرتردد استانی و شریانی از شبکه کارآمد حمل‌ونقل
بار و مسافر جاده‌ای برخوردار نیستند.
وسیله نقلیه:
ناوگان جاده‌ای باری و مسافربری کشور در سال‌های دو دهه اخیر دائماً پیرتر و
فرسوده‌تر شده است. افزایش قیمت کامیون و اتوبوس از یک طرف و عدم نوسازی
ناوگان از سوی دیگر موجب کهن‌سالی ناوگان شده تا آن جا تعداد زیادی از
کامیون‌های مورداستفاده در مسیرهای داخل استانی بیش از ۴۰ سال سابقه فعالیت
دارند.
راننده: متأسفانه اخیراً شاهد بالا رفتن آمار تصادفات تلفات جانی و مالی
می‌باشیم که علت اکثر آن‌ها بی‌احتیاطی راننده اعلام می‌گردد؛ و متأسفانه
امروزه بعضی از رانندگان به‌راحتی از کنار مقررات راهنمایی و رانندگی
می‌گذرند و خطراتی را برای سایر رانندگان ایجاد می‌کنند. راهکارهای توسعه و
پیشرفت حمل‌ونقل هوایی
با توجه به اینکه اغلب سیستم‌های حمل‌ونقل بسیار سرمایه بر هستند چنین است
که این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها از عهده سازمان‌های بزرگ بر می‌آید و یا گاهی
با حمایت سازمان‌های ملی این امر میسر می‌گردد. در صنعت حمل‌ونقل هوایی،
تجهیز مجدد هواپیماها و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا به سرمایه‌گذاری
گسترده‌ای دارد.
• دولت می‌تواند با دادن تسهیلات کم بهره بخش خصوصی را تشویق به
سرمایه‌گذاری در این صنعت نماید که خود باعث ورود هواپیماهای مدرن باکیفیت و
با امنیت بالا به خطوط هوایی کشور می‌گردد.
• افزایش تعداد پروازها در بعضی از مسیرها،
• پایین آوردن درصد تأخیر پروازها.
• نزدیک نمودن باندهای فرودگاه‌های کشور به استانداردهای جهانی (در شرایط
بد آب‌وهوایی بسیار از پروازها با تأخیر و حتی گاهاً پروازها انجام نمی‌شود
و دلیل همه این‌ها استاندارد نبودن باندهای پرواز می‌باشد چراکه در
کشورهای اروپایی بیشتر اوقات هوا بارانی برفی و ... می‌باشد اما پروازها به
شکل منظم انجام می‌گیرند).
• تأمین قسمتی از هزینه‌ها از طریق گرفتن تبلیغات و پخش آگهی‌ها، کاری که
شرکت‌های هواپیمایی هند هم اکنون انجام می‌دهند به شکلی در هواپیماهای
شرکت‌های هواپیمایی هند (که بیش از 100 شرکت می‌باشند) در وهله اول در
هواپیماها از طریق تلویزیون‌های نصب شده داخل هواپیما به معرفی جاذبه‌های
گردشگری کشور خود می‌نمایند و در وهله دوم تبلیغاتی هم برای شرکت‌های مختلف
داخلی و خارجی انجام می‌دهند.
• جوابگو بودن و آنلاین بودن مسئولین حمل‌ونقل هوایی و اطلاع‌رسانی دقیق از تأخیر و مدت تأخیر پروازها.
• تدارک استراحتگاه‌های مجهز برای آن دسته از مسافرانی که پروازهای آن‌ها با تأخیر روبرو می‌شوند.
• اندیشیدن تدابیر ویژه و داشتن برنامه‌های خاص هنگامی‌که فرودگاه‌ها با ازدحام جمعیت مواجه می‌شوند (زائران خانه خدا)
• دادن آموزش‌های لازم به رانندگانی که با فرودگاه‌های کشور کار می‌کنند
(آموزش‌هایی از قبیل: زبان انگلیسی، آداب معاشرت و الگوهای رفتاری،
جاذبه‌های تاریخی فرهنگی و طبیعی شهرها، واحدهای اقامتی، واحدهای پذیرایی و
...)
• وجود دفاتر اطلاع‌رسانی در فرودگاه‌های کشور با پرسنل متخصص و حرفه‌ای
مسلط به زبان بین‌الملل و بانک اطلاعاتی قوی از شهر در بخش حمل‌ونقل ریلی
• جایگزین نمودن لکوموتیوهای مدرن و پیشرفته به‌جای لوکوموتیوهای فرسوده و با عمر بالا
• خرید واگن‌های باکیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی
• تعمیر و تعویض ریل‌های فرسوده
• گسترش شبکه ریلی بین شهرها
• استفاده از نیروی انسانی آموزش دیده و مسلط به زبان بین‌المللی در قطارهای مسافربری
• بالا بردن سطح میزبانی و پذیرایی در قطارها (به‌عنوان مثال در قطار یزد
تهران در منوی غذا نام بیش از هفت یا هشت غذا می‌باشد اما همیشه دو نوع غذا
بیشتر موجود نمی‌باشد)
• جوابگو بودن مسئولین در مقابل تأخیرها و توجه به اهمیت وقت مسافر
• ارائه خدماتی از قبیل: اینترنت، تلفن، کتابخانه، تلویزیون و ... در واگن‌های قطارهای مسافربری
•ساماندهی شبکه تاکسی‌هایی که با ایستگاه‌های راه آهن همکاری می‌کنند.
• وجود دفاتر اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌های راه آهن کشور با پرسنل متخصص و
حرفه‌ای مسلط به زبان بین‌الملل و داشتن بانک اطلاعاتی قوی از شهر (اماکن
دیدنی، فضای سبز، اماکن اقامتی، پذیرایی و ...)
• بالا بردن امکانات رفاهی و تدارک مکان‌هایی مجهز برای استراحت مسافران هنگامی‌که قطار با تأخیر روبروی می‌شود.
• مجهز نمودن ایستگاه‌های راه آهن به فروشگاه‌های صنایع‌دستی و سوغات شهر و خودپردازهای بانکی اما در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای
• استفاده از تابلوها، روشنایی یا خط‌کشی ویژه‌ای که به‌نوعی خطر یک موقعیت خطرناک را کاهش دهد
• تقویت شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای باربری و اتوبوس‌رانی
• گسترش راه‌های آسفالته برای برخی از نقاط گردشگری و طبیعت‌گردی کشور که فاقد راه می‌باشند.
• دو بانده کردن مسیرهای پر تردد و مسیرهای اصلی
• بهبود سطح کیفی جاده‌های کشور
• احداث مجتمع‌های اقامتی و تفریحی بین راهی
• ترویج فرهنگ راهنمایی و رانندگی برای رانندگان و مسافران و دادن
آموزش‌های لازم به رانندگان و تشویق آن‌ها به سمت رعایت قوانین راهنمایی و
رانندگی.
• نظارت بر مسافربرهای داخل شهری و بین شهری
• وجود پارکینگ مجهز در فواصل معین در طول جاده‌های بین شهری
• مجهز نمودن ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای به اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های مدل بالا و جدید
• دادن آموزش‌های لازم به رانندگان حمل‌ونقل عمومی ازجمله الگوهای رفتاری،
فن بیان، آشنایی با اماکن تاریخی و باستان شهر، واحدهای اقامتی و پذیرایی،
دانستن زبان بین‌المللی البته نمی‌توان از تلاش دولت و بخش‌های خصوصی
به‌آسانی گذشت. جا دارد از همه عزیزانی که در این عرصه تلاش می‌کنند
سپاسگزاری نمایی. امیدواریم که در آینده نه چندان دور صنعت حمل نقل کشور ما
خود را به بالاترین حد استانداردهای بین‌المللی برساند و باعث توسعه و رو
نق صنعت گردشگری و در مقیاس بزرگ‌تر باعث رونق اقتصاد ایران شود.
و......
