پاورپوینت بررسی مبانی تحقیق در رشته معماری
بخشی از مطلب
از یک نظر ، می توان گفت که تحقیق معماری در طول تاریخ این رشته برقرار
بوده است . طی قرن های گذشته تحول فرم های معماری و مصالح ساختمانی تحت
تأثیر تجربه همراه با آزمون و خطا ، مشاهده مثال تحول نیم قوس های حائل ،
مثال ملموس ومشهودی است که در ساخت ناو اصلی کلیسای نتردام پاریس اتفاق
افتاده است . ترکیبی از مرمت، باستان شناختی و تحلیل سازه توسط ویلیام
کلارک و رابرت مارک ، کارایی فنی طراحی قوس اصلی حایل را نشان می دهد . از
سوی دیگر به نظر می رسد که نقاط اصلی حاصل از سازه طراحی شده ، همراه با
نیاز های حفاظت ساختمان ، در نظام نیم قوس های حائل اوایل قرن سیزدهم
میلادی تحولی اساسی محسوب می شود . ادامه مطالعه و مشاهده سازمان یافته در
کلیساهای مختلف ، ابداعات بیشتری را در پی داشته است . تحولات زیاد دیگری
در مصالح ساختمانی و ابداعات سازه ای در تاریخ رشته معماری قابل ذکر است .
1) بهرامی ،امین ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد واحد خوراسگان ،تابستان 88،ص-ص 93-89
از سوی دیگر ، تحقیق معماری مستقل از چارچوب پروژه های ساختمانی خاص ،
پدیده جدید تری است . موضوع اصلی تحقیق در دهه 1950 میلادی مطالعات اقلیمی و
سازه ای بود ،در حالی که پهنه وسیع تر و متنوع تر تحقیق معماری ، شامل
مسائل اجتماعی_ رفتاری ، روش های طراحی و صرفه جویی در مصرف انرژی از دهه
1960 و اوایل 1970 میلادی شکل گرفت . در این دوره از سازمان ها و بنیادهای
ایالتی آمریکا بودجه های بیشتری به تحقیق اختصاص یافت . برنامه های
دانشگاهی بودجه هایی را به موضوع های تحقیق اختصاص دادند ،دوره های آموزشی
دکتری معماری با تعداد بیشتری تاسیس شدند .
مؤسسه های معماری از قبیل انجمن معماران آمریکا و مؤسسه مدارس معماری ،
بودجه های مشترکی را به تحقیق معماری اختصاص دادند . بعضی دفاتر بزرگ
معماری بخش های تحقیقاتی تأسیس کردند و مجله های حرفه ای معماری شروع به
انتشار مطالعات معماری کردند و در این زمینه مسابقه هایی را نیز ترتیب
دادند .
در دو دهه اخیر فعالیت های پژوهشی از راه های گوناگونی ادامه پیدا کرد .
بسیاری از زمینه های تحقیقی با کمبود بودجه و تنزل علاقه محققان مواجه شدند
.
در حوزه طراحی ، تاکید قبلی بر سامانه نسبی چرخه برنامه ریزی طراحی و
ارزیابی منجر به تأسیس بخش های تحقیق و برنامه ریزی در دفاتر بزرگ معماری
شد . این تأکید با جهت گیری مجله های حرفه ای معماری و انتشار مقاله های
ارزیابی پروژه های معماری مصادف شد . در دهه اخیر ، خدمات قبل از طراحی
دگرگون و سازمان دهی مجدد شد . این خدمات از شکل ساده برنامه ریزی به
ترکیبی از برنامه ریزی تسهیلات ، خدمات بنگاه های مسکن ، توسعه سازمانی و
راهبرد های اشتغال تغییر یافت . بر اساس بررسی 1997 انجمن معماران آمریکا ،
خدمات غیر طراحی نسبت بالایی از فعالیت های دفاتر بزرگ معماری آمریکا را
به خود اختصاص داد .
با توجه به این تحولات ، تحقیق معماری چه ماهیتی دارد؟ در کتابی که تحت
عنوان تحقیق در معماری در سال 1984 گرد آوری شد ، حداقل دو فصل به این پرسش
اختصاص یافته است . جیمز اسنایدر ، گرد آورنده کتاب مذکور ، تحقیق را
«جستجوی سامان یافته با هدف تولید دانش » تعریف کرده است . دو عنصر این
تعریف واجد اهمیت می باشد . اول اینکه جستجو از جهاتی باید سامان یافته
باشد . پژوهشگر می تواند اطلاعات مهمی را به طور ناخود آگاه با قدم زدن در
خیابان و مشاهده ردیف ساختمان ها کسب کند ، ولی هدف از جستجوی سامان یافته ،
توجه به اطلاعات خاص ، دسته بندی و تحلیل آن بر اساس تجربه خود آگاه محقق
است . واژه سامان یافته به ضرورت با واژه های تجربی یا اثبات گرا که از نظر
منتقدان مترادف تقلیل گرایی هستند ، معادل نیست . اگر سامان دادن یک
مطالعه بر اساس متغیرهای تعریف سده را تقلیل گرایی بدانیم ، استخراج و دسته
بندی واژه ها از مصاحبه عمیق نیز می تواند نوعی تقلیل گرایی به حساب آید.
حقیقت این است که هر تحقیقی نوعی از تقلیل گرایی را در خود دارد . تحقیق
به ضرورت شامل تقلیل تجربه های زنده یا مشاهده پدیده ها به اطلاعات محدودی
است که پس از یادداشت برداری به گونه ای دسته بندی می شود . انتخاب میان
مطالعه ای تجربی و مطالعه ای کیفی انتخاب یک راهبرد تقلیل گرا به جای
راهبردی دیگر است . دوم اینکه تولید دانش همواره یکی از ویژگی های اصلی
تحقیق به حساب آمده است . از نظر بسیاری از خوانندگان ، واژه تولید دانش در
سطح نظریه های پایه علمی ، مانند نظریه نسبیت انیشتین یا نظریه های طبقات
زمین شناسی معنا دارد . اگرچه این گونه نظریه ها در تولید دانش بنیادین مهم
اند ولی تنها شکل تولید دانش نیستند . نظر ما این است که دانش جدید ،در
اندازه های به نسبت محدود نیز قابل تولید است و از راه های مختلفی چون
ارزیابی نتیجه امتزاح دو گونه عمل کردی ساختمان یا مطالعه مصالح ساختمانی
در سلسله ای از بنا های ساخته شده و ارزیابی ویژگی فرم های خاص ساختمانی که
منظور های متفاوت گروه های ذینفع را تأمین می کنند نیز قابل دست یافتن است
.
علاوه بر تحقیقات معماری زیادی که نتایج کالبدی طراحی را از مقیاس عناصر
ساختمان تا محله و طراحی شهری مد نظر دارند ، مطالعه فرایند طراحی و
تجربیات حرفه ای دفاتر معماری نیز ضروری است . این جهت گیری تا حدودی نتیجه
منطقی استفاده از فناوری رایانه ای در مراحل چند گانه فرایند طراحی است .
همین طور ، تجارت و اقتصاد جهانی تغییراتی را در بسیاری از حرفه ها ایجاد
کرده که پژوهش در ساختار و ابعاد مختلف حرفه معماری را حیاتی ساخته است »1
.
1)گروت لیندا –وانگ دیوید ،روش های تحقیق در معماری ،ترجمه،دکتر علیرضا عینی فر ،انتشارات دانشگاه تهران ، تهران چاپ سوم 1388،ص6
ضرورت تحقیق در معماری
« ما معتقدیم که پژوهش معماری در موفقیت و ادامه حیات حرفه معماری اهمیت
ویژه ای دارد و می تواند به دلیل علاقه شخصی یا اهداف جمعی و مشترک دنبال
شود . برخی محققان بر این باورند که پذیرفتن چارچوب های تحقیقی ، شأن
معماری را به سطح حرفه هایی چون مهندسی یا پزشکی تقلیل می دهد . ما به این
دلیل که هر حرفه ای در زمینه ای خاص و با پویایی ها و محدودیت های خود عمل
می نماید ، چنین اعتقادی نداریم . بسیاری از ویژگی های دانش پزشکی یا
مهندسی با معماری تفاوت اساسی دارند .
افراد دیگری معتقدند که رشد فزاینده «تغییرات فناوری پسا صنعتی پایه دانش
مورد نیاز معماری را گسترده تر کرده است ». اگرچه این مطلب به طور کلی درست
است ، ولی این واقعیت نیز وجود دارد که بسیاری از ساختمان ها و پروژه های
طراحی شده می توانند بر اساس گونه شناسی های جا افتاده و شناخته شده موجود
(مثل فروشگاه های بزرگ یا خانه های تک خانواری )شکل بگیرند . به علاوه
بسیاری از پروژه هایی که با عدم قطعیت و تردید طراحی می شوند ، به دلیل
مرتبط بودن با گروه های ذینفع محدود و آشنا با گروه طراحی به آسانی سامان
دهی می شوند .
دلیل ما برای اهمیت تحقیق این است که نسبت فزاینده ای از اقدامات حرفه ای
معماری شرایطی نا آشنا و فراتر از تخصص یک فرد معمار و تعقل افراد حرفه ای
دارند . برای مثال ، نیاز های یک مجموعه چند منظوره یا یک خط مونتاژ
ابتکاری می تواند فوق العاده پیچیده باشد . همچنین ممکن است در موارد به
کار گیری اصول غیر متداول زیبایی شناختی (برای مثال ،اصول بر گرفته از
فلسفه های پسا ساختار گرا یا ساختار شکنی ) یا در جایی که در ارزش های گروه
های ذینفع تقابل هایی وجود دارد ، یا در پروژه های برای گروه های خاصی چون
افراد با صدمات نخاعی که نیازهای کالبدی آنها تدوین نشده است ، عدم قطعیت
در تصمیم گیری و نیاز به تحقیق به وجود می آید»1
3-4- تعریف واژه های روش شناختی،راهبرد ها و تدابیر
«آبراهام کپلان در کتاب کلاسیک خود تحت عنوان هدایت پژوهش روش تحقیق را به
جای محصول جست و جو ، مطالعه فرایند جستجو تعریف کرده است . او استفاده از
واژه روش شناسی را برای جنبه
1)گروت لیندا –وانگ دیوید ،روش های تحقیق در معماری ، ص 8
های « میان طیف » فرایند تحقیق که در رشته های مختلف مشترک اند به کار برده
است. بنابراین او به دنبال فرایندهایی از جست و جو گری است که نسبت به
فنون خاص مصاحبه ، تحقیق اسنادی ، یا گردآوری و تحلیل داده ها ، عام تر و
از دیدگاه های معرفت شناختی اثبات گرایی ، ساختار گرایی و گرد آوری و تحلیل
داده ها ، عام تر و از دیدگاه های معرفت شناختی اثبات گرایی ، ساختار
گرایی و پساساختارگرایی خاص تر باشد.
با تبعیت از کپلان از واژه های روش و روش شناسی برای تعریف فرایندهایی از
پژوهش که در گستره وسیعی از تحقیق معماری شامل رشته های فنی تا علوم انسانی
، و شیوه های عملی تا نظری مشترک اند ، استفاده می کنیم. با وجود اینکه
نظریه های انتقادی و تفکر پساساختارگرا در سال های اخیر ، تحقیق معماری را
تحت تأثیر قرار داده اند ، اگر این دیدگاه های فلسفی به عنوان سامانه های
جست و جو ( که در آنها انتخاب های خاص تری از روش شناسی انجام می شود)
شناخته می شود، مفیدتر خواهند بود . در هر سامانه جست و جوی خاص (مثل
پسااثبات گرا ) روش شناسی های چند گانه یا انتخاب هایی برای سامان دادن به
تحقیق وجود دارد.
برای روشن ساختن رابطه روش شناسی های میان طیف و سطوح خاص فنون تحقیق ، از
واژه های راهبردها(روش ها) و تدابیر (فنون) استفاده کرده ایم. این تمایز را
بسیاری از نویسندگان کتاب های روش تحقیق انجام داده اند. واژه راهبرد
«مدیریت ماهرانه و برنامه ریزی هر چیز» تعریف شده است. این تعریف در مقابل
سطح جزئی تر تدابیر فنی که به «اقدام ماهرانه» اطلاق شده است ، قرار می
گیرد. در زمینه های نظامی ، راهبرد به برنامه جنگی در سطح ملی و تدابیر به
تعیین مواضع نیرو های مسلح در هنگام نبرد گفته می شود.
در بحث مورد نظر ما ، راهبرد برنامه یا ساختار کلی تحقیق است . در مقابل ،
تدابیر تحقیق ، فنون خاص کاربردی از قبیل ابزار گردآوری داده ها ، شیوه
های پژوهش گری ، استفاده از اسناد و شیوه های تحلیلی را شامل می شوند.
برای نشان دادن برای این رابطه ، مدلی مفهومی از قاب های متداخل پیشنهاد
شده است. قاب بیرونی مدل ، معرف نظام جست و جو ست. برای مثال اگر دیدگاه
ساختارگرا را مبنای کار قرار دهیم ، بدون وجود اجبار ، از میان گستره ای از
راهبردها امکان انتخاب به وجود می آید. به همین ترتیب ، زمینه راهبردی
تحقیق ، به جای تعیین اجباری تدابیر مورد نیاز ، انتخاب یکی از آنها را
پیشنهاد می کند . در نتیجه باید میان نظام جست و جو ، راهبردها تدابیر
تحقیق همبستگی و تداوم وجود داشته باشد.
واژه دیگری که گاه به جای واژه راهبرد به کار می رود ، طرح تحقیق است. طرح
تحقیق « برنامه ای عملی است که مسیر حرکت تحقیق را از مبدا به مقصد روشن می
سازد» ، که در آن مبدا شرح پرسش یا سؤال های تحقیق و مقصد شرح نتایج آن
است. در میان مبدأ و مقصد مراحل و رویه هایی وجود دارد که می توانند معین
باشند یا در جریان تحقیق به وجود آیند. واژه طرح تحقیق برای آموزش تحقیق در
معماری و رشته های مربوط به طراحی بسیار مناسب است. در رشته معماری وقتی
درباره مفهوم صوری مبنای ایده طراحی صحبت می شود، اغلب به «الگویی اولیه»
اشاره می کنیم. همین طور ، در اغلب موارد به «گونه» های فرمی گوناگون چون
حیاط مرکزی یا طرح نه مربعی ، که به روابط فضایی مولد اشاره می کنند ،
مراجعه می نماییم. همان گونه که حیاط مرکزی می تواند در کاربردهای مختلفی
چون خوابگاه دانشجویی ، خانه های مسکونی ، موزه ها یا ساختمان های اداری به
کار می رود ، طرح تحقیق نیز می تواند با موضوع های گوناگون تحقیق معماری
(از مطالعه آسایش انسان در محیط تا تحلیل نظریه های زیبا شناختی ) تطبیق
داده شود»1.
